Wat is dyslexie eigenlijk en hoe vaak komt het voor?

Er is verwarring. mensen vallen tegen op taalvaardigheden. Vroeger zei men: Hij/Zij heeft geen talenknobbel. De taalwetenschap heeft zich daarom op dit verschijnsel gestort. Ervaringsdeskundigen weten dat het taal-aspect maar een klein deel uitmaakt van hoe iemand zich "anders" voelt/gedraagt/is. Ja, op school en in de erg taalgerichte wereld zijn er uitdagingen. Vooral als op school les gegeven wordt op een manier die niet "kind gericht" is, maar werkt vanuit een methode die uitermate goed werkt voor de gemiddelde hersenpan.

Er zijn wetenschappelijke studies die wijzen op genetische bronnen, er zijn ook studies die wijzen op specifieke kenmerken van de hersenschors (opbouw van de cortex). Vanuit dit perspectief zou het vreemd zijn als dit zich alleen op het gebied van taal zou tonen. Een steeds grotere groep wetenschappers en dyslexie professionals en ervaringsdeskundigen geven aan dat dit ook op een breder vlak laat zien. Onze Nederlandse (waarschijnlijk dyslectische) taal goeroe zei het al: ieder nadeel heeft een voordeel. De uitdaging met letters kent vaak een sterke tegenpool in het kunnen gebruiken van visueel ruimtelijke voorstellingsvaardigheid: Jan de Bouvrie loopt door het huis en kan deze thuis geheel juist tekenen en inrichten; Picasso tekende als kind binnen in huis zeer nauwgezet de duiven die hij buiten had gezien . (Beiden dyslectisch)

Niet alleen taal is voor dyslectici een uitdaging. Veel dyslectici moeten ook veel energie steken in het ordenen / opbergen/ op een rijtje vertellen. Zij hebben moeite om dat ene alternatief te kiezen dat de meesten voor vanzelf sprekend achten. Zij zijn echter wel goed om een varieteit aan alternatieven aan te dragen. Zij horen meer nuances in geluid: (zij kunnen zich slechter specialiseren op de basisklanken van de moedertaal) zij zien ook meer nuances in kleur en vorm. Zij leggen associaties die voor anderen " uit de lucht komen vallen". (Out of the box). Whoopi Goldberg geeft aan dat zij op school niet gepest werd omdat zij slecht in taal was, maar omdat zij altijd zo "vreemd" uit de hoek kwam. Nu is dat haar kwaliteit. Dat geldt natuurlijk ook voor Andre van Duijn en Joop van den Ende.

Er is nog meer: Dyslectici kunnen ook slecht losse feitjes onthouden, maar kunnen soms letterlijk een heel verhaal na vertellen. Het maakt een groot verschil of een dyslecticus zich in de situatie wel of niet kan inleven. Echt stampen werkt niet. Met het verzinnen van associaties (beelden/verhaaltjes) gaat het leren een stuk beter. Het lijkt soms tegenstrijdig dat dyslectici van die goede verhalen vertellers zijn: John Irving, Hans Christiaan Andersen, Jacques Vriens ; Er worden heel andere bronnen in de hersenen aangeboord. De wereld van de hersenpan zit best ingewikkeld in elkaar.

Een nog meer tot de verbeelding sprekende eigenschap die bij dyslexie lijkt te horen, is het "aanvoelen" van nieuwe mogelijkheden. 30-40% van de ondernemers zijn dyslectisch. Er is een rij te noemen van uitzonderlijk succesvolle ondernemers, avant garde kunstenaars, wetenschappers die van die vooruitziende blik gebruik maken. Het zijn vaak ook wel dromers en kunnen zich moeilijk concentreren op "saaie" lessen en teksten. Als het een intelligente dyslecticus boeit dan leest hij alles wat los en vast staat. Maar ook de laaggeletterde dyslecticus kan zichzelf overtreffen op leesgebied als het onderwerp zijn passie betreft.

Wat is dyslexie en hoeveel mensen hebben het? Dyslexie hoort bij een zijkant van een Gauss kromme. Het is een uitloper van een portfolio aan eigenschappen en vaardigheden. Er is geen harde definitie wat precies er wel of niet bij hoort. De een heeft meer van het ene en de ander van het andere. Als je het "gevoel" hebt, dan haal je de dyslecticus er zo uit. (Er zijn ook een heleboel niet dyslectici die slecht in taal zijn) Het eigenaardige is dat het sterkte/zwakte profiel van de dyslecticus eigenlijk meeloopt met de nieuwe wereld: Dyslectici klikken in hun hoofd van onderwerp naar onderwerp, zij zijn vaak heel sterk beeldend en vermijden zoveel mogelijk overbodige teksten, zij komen met nieuwe creatieve oplossingen. Wellicht zou het onderwijs er goed aan doen om de leerstijl van de dyslectici als norm te nemen; Alle adviezen om het onderwijs dyslexievriendelijk te maken komen ten goede aan allen.

Herkenbaar?

De ervaringen van mensen met dyslexie laten zien dat het gaat om meer dan alleen lezen en schrijven.

De Britse definities laten die bredere kijk op dyslexie ook zien

Een modern probleem?

Nee, hoor. De geschiedenis leert dat dyslexie al vanaf de 17e eeuw wordt bestudeerd.


Wel geeft moderne fMRI onderzoek opmerkelijke inzichten!